سنجش سطح پایداری نظام کشت گندم آبی شهرستان ملایر و تعیین عوامل موثر بر آن

چکیده هدف این پژوهش سنجش سطح پایداری نظام کشت گندم آبـی شهرستان ملایر و تعیین عوامل موثر بر آن می‏باشد و جامعه آماری آن کلیه گندم کاران آبی می‎باشند که در سال زراعی 1391-1390 اقدام به کشت آبی این محصول نموده‎اند. نمونه‏گیری با استفاده از فرمول کوکران و به اندازه 178 نفر برآورد گردید. ابزار اصلی گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده که روایی آن توسط پانل متخصصان و گروهی از کارشناسان جهاد کشاورزی مورد تایید قرار گرفت و پایایی گویه‏ها نیز از طریق محاسبه آلفای کرونباخ بین 0.71 تا 0.86 به دست آمد. یافته‏های پژوهش نشان می‎دهد که به ترتیب در بعد اکولوژیکی76.4 درصد، در بعد اقتصادی 62.19 درصد و در بعد اجتماعی 48.3 درصد کشارزان مورد مطالعه در گروه ناپایدار قرار گرفته‏اند. نتایج تحلیل رگرسیون به شیوه گام به گام حاکی از آن است که 68.3 درصد واریانس پایداری نظام کشت را پنج متغیر "تعداد قطعات"، "خدمات حمایتی"، "سطح دانش فنی بهره‏بردار"، "میزان کنترل بیولوژیکی" و "تسهیلات و اعتبارات" تبیین نموده اند. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که شش عامل "عملیات اکولوژیکی و زراعی"، "خدمات حمایتی"، "عوامل اجتماعی-مشارکتی بهره‏بردار"، "ویژگی‏های فیزیکی زمین زراعی"، "عامل اقتصادی" و "ویژگی‏های شخصی بهره بردار" که در مجموع 20 متغیر را در بر گرفته، توانسته‏اند 79.97 درصد از واریانس پایداری نظام کشت گندم را تبیین نمایند. در نهایت، پیشنهادهایی هم‏چون اقدام در جهت اجرای طرح تجمیع و یکپارچه سازی اراضی، تعیین مبانی، استانداردها و مقررات لازم جهت تنظیم میزان و نحوه استفاده از سموم کودهای شیمیایی و آلی در عملیات کشاورزی، توجه و به کارگیری آلترناتیوهایی مانند کــشاورزی ارگانیــــــــک (با محوریت کاربرد دانش و نهاده‏های بومی، کود سبز و حیوانی، رعایت تناوب زراعی و مدیریت تلفیقی آفات) برگزاری دوره‏های آموزشی در زمینه کاربرد صحیح نهاده‏های کشاورزی و در نظر گرفتن تسهیلات و اعتبارات لازم برای بهره‏برداران را می‏توان ارائه نمود. واژگان کلیدی: پایداری، گندم، شهرستان ملایر، توسعه پایدار، کشاورزی پایدار، توسعه کشاورزی